Żyto – nowa jakość w tuczu świń

Od wielu lat żyto jest w Polsce uważane za najgorszy zbożowy surowiec paszowy, powodujący szczególnie w dużych dawkach zaburzenia trawienia, zatrucia pokarmowe i spowolnienie wzrostu tuczonych świń.

Opinia ta wynika z przeprowadzonych wiele lat temu badań wskaźników użytkowości tucznej świń, w połączeniu z oznaczeniami wysokiej zawartości substancji antyżywieniowych: alkilorezorcynoli, inhibitorów enzymów proteolitycznych, pentozanów oraz alkaloidów będących pochodnymi sporyszu na zakażenie którym żyto jest wrażliwsze od innych zbóż. Ogromny postęp genetyczny w hodowli żyta spowodował w ostatnich latach znaczny spadek koncentracji tych szkodliwych składników w ziarnie, a tym samym należy się ponownie zastanowić nad możliwością wykorzystania tego stosunkowo taniego surowca w żywieniu trzody chlewnej.

Przeprowadzono badania wskaźników tucznych i rzeźnych oraz ekonomicznej efektywności żywienia świń mieszanką z dużym udziałem ziarna żyta w porównaniu do klasycznej paszy, której podstawowy surowiec stanowił jęczmień. 100 prosiąt w wieku 55 dni o wyjściowej średniej wadze 15,77 (± 1,98) kg podzielono na 2 grupy po 50 sztuk. Zastosowano tucz trójfazowy przez 110 dni wykonując ważenia kontrolne w dniu zmiany paszy. Obie grupy otrzymywały mieszanki izobiałkowe i izoenergetyczne, komponowane w oparciu o ziarna zbóż suplementowane poekstrakcyjną śrutą sojową i dobranymi do wieku premiksami dostarczonymi przez Blattin Polska. W grupie doświadczalnej część jęczmienia zastąpiono dostarczonym przez KWS Lochow żytem mieszańcowym odmiany Balistic (starter 10%, grower 25%, finiszer 50%). W przeciwieństwie do danych zawartych w normach żywienia, analiza chemiczna zastosowanych ziaren zbóż wykazała przewagę żyta nad jęczmieniem pod względem zarówno zawartości skrobi jak i białka ogólnego.

Po 110 dniach średnia waga żywa świń z grupy tuczonej żytem wyniosła 107,36 (± 11,63) kg (48 sztuk), zaś z grupy tuczonej jęczmieniem 98,9 (± 15,2) kg (47 sztuk). Wskaźniki użytkowości tucznej przedstawiono w tabeli 1. Statystycznie istotne różnice na korzyść grupy tuczonej żytem odnotowano w okresie tuczu końcowego, a także w podsumowaniu całości tuczu. W okresie tuczu starterem i growerem przewagę uzyskała grupa świń tuczona jęczmieniem, jednak różnice te nie były statystycznie istotne.

Tab. 1. Porównanie wskaźników użytkowości tucznej pomiędzy grupą doświadczalną i kontrolną

Przyrost dzienny (g)

Grupa z żytem

Grupa bez żyta

Starter 23 dni

704 (± 196)

724 (± 169)

Grower 37 dni

655 (± 190)

681 (± 231)

Finiszer 50 dni

1021 (± 265) A

826 (± 318) B

Całość tuczu 110 dni

789 (± 98) A

721 (± 129) B

Zużycie na 1 kg przyrostu (kg)

Grupa z żytem

Grupa bez żyta

Starter 23 dni

2,75

2,68

Grower 37 dni

3,37

2,47

Finiszer 50 dni

2,43

2,60

Całość 110 dni

2,75

2,63

Przed ubojem tuczniki poddano przyżyciowej analizie użytkowości rzeźnej z użyciem aparatu Piglog 105, wykonując pomiary grubości słoniny grzbietowej (P2 i P4) oraz wysokości oka polędwicy (P4M), zaś po uboju dodatkowo przeprowadzono pomiar mięsności aparatem Ultrafom. Wyniki zestawiono w tabeli 2. U świń z grupy tuczonej żytem odnotowano istotnie większą grubość słoniny w punkcie P4, ale też istotnie większą wysokość oka polędwicy w punkcie P4M oraz wyższą wydajność rzeźną. Nie odnotowano istotnych różnic w grubości słoniny w punkcie P2, jak również w zawartości mięsa w tuszy analizowanej zarówno przyżyciowo, jak i poubojowo.

Tab. 2. Porównanie wskaźników użytkowości rzeźnej pomiędzy grupą doświadczalną i kontrolną

Parametr

Grupa z żytem

Grupa bez żyta

Grubość słoniny P2 (mm)

10,2 (± 2,93)

10,1 (± 1,98)

Grubość słoniny P4 (mm)

11,1 (± 3,81)a

10,05 (± 3,21)b

Wysokość oka polędwicy P4M (mm)

46,8 (± 5,77)a

45,8 (± 2,96)b

Mięsność przyżyciowa (%)

55,33 (± 3,91)

55,51 (± 2,47)

Wydajność rzeźna (%)

75,78 (± 1,00)a

74,81 (± 2,51)b

Mięsność poubojowa (%)

55,93 (± 3,27)

56,06 (± 2,89)

Jako wskaźnik ekonomicznej efektywności tuczu wyliczono uproszczoną nadwyżkę bezpośrednią osiągniętą przez gospodarstwo po sprzedaży tuczników. Porównanie jednostkowego kosztu 1 tony poszczególnych pasz oraz kosztów żywienia z uwzględnieniem zużycia paszy na przyrost przedstawiono w tabeli 3.

Tab. 3. Porównanie kosztów tuczu pomiędzy grupą doświadczalną i kontrolną

Koszty tuczu

Grupa z żytem

Grupa bez żyta

Cena startera (zł)

871,00

879,00

Cena growera (zł)

777,00

797,00

Cena finiszera (zł)

572,00

599,00

Koszt 1 kg przyrostu (zł)

1,91

1,89

Koszt tuczu na 1 szt. (zł)

171,10

153,11

Koszt tuczu całkowity (zł)

8383,82

7425,75

Świnie sprzedano do zakładów mięsnych po cenie liczonej nie od wagi żywej, tylko od wagi tusz i klasyfikacji mięsności w skali EUROP. Dlatego średnia cena tuszy w każdej grupie była inna, nie tylko ze względu na różnice wagowe, ale też ze względu na zaliczenie do odpowiedniej klasy. Wynik ekonomiczny zestawiono w postaci wyliczenia uproszczonej nadwyżki bezpośredniej, obejmującej najważniejsze koszty bezpośrednie i wartość sprzedaży tuczników, w tabeli 4. Pomimo niższych cen mieszanek komponowanych w oparciu o żyto, całkowity koszt tuczu w tej grupie okazał się wyższy z powodu nieznacznie zwiększonego zużycia paszy na 1 kg przyrostu. Jednak wyższe spożycie paszy i zdecydowanie lepszy wskaźnik przyrostu spowodował osiągnięcie na tyle większej wartości sprzedaży, że nadwyżka bezpośrednia w tuczu opartym o żyto okazała się wyższa niż w tradycyjnym tuczu jęczmiennym.

Tab. 4. Porównanie nadwyżki bezpośredniej z tuczu pomiędzy grupą doświadczalną i kontrolną

Wskaźniki ekonomiczne

Grupa z żytem

Grupa bez żyta

Wartość sprzedaży całkowita (zł)

20181,56

17671,90

Koszt zakupu prosiąt (zł)

10682,66

10317,34

Koszt tuczu całkowity (zł)

8383,82

7425,75

Koszty razem (zł)

19066,48

17743,09

Nadwyżka bezpośrednia (zł)

2299,15

1784,91

Podsumowując należy stwierdzić, że współczesne odmiany żyta stanowią bardzo dobry surowiec paszowy, umożliwiający osiągnięcie porównywalnych z jęczmieniem wskaźników tucznych i rzeźnych w tuczu trzody chlewnej, przy znacznie lepszej ekonomicznej efektywności produkcji.

Źródło: FERMA ŚWIŃ i DROBIU 2010
Autor: dr Tomasz Schwarz, Wiktor Kuleta – Katedra Hodowli Trzody Chlewnej – Uniwersytet Rolniczy w Krakowie;
Bartosz Rudzki – KWS Lochow Polska – Kondratowice;
Artur Turek – Blattin Polska – Schodnia