Płatności bezpośrednie realizowane w Polsce od 2004 roku w ramach systemu jednolitej płatności obszarowej (SAPS), podlegają stopniowemu dochodzeniu do poziomu stosowanego w krajach UE-15 (tzw. zasada phasing-in).
Jednocześnie podjęto decyzję o ich uzupełnianiu przy pomocy środków krajowych w maksymalnej dopuszczonej przepisami wysokości tj. do 30% płatności stosowanych w krajach UE-15 na dzień 30 kwietnia 2004 roku. W bieżącym roku polscy rolnicy będą mogli ubiegać się już o 100% wsparcie z tego tytułu (70% z budżetu UE i 30% krajowych płatności uzupełniających).
W listopadzie 2008 roku na forum Rady Unii Europejskiej zostały przyjęte postanowienia kończące przegląd Wspólnej Polityki Rolnej zapoczątkowanej w 2003 roku w Luksemburgu. Ich rezultatem było wejście w życie rozporządzenia nr 73/2009 w sprawie przyznawania płatności bezpośrednich. Przyjęte regulacje zawierają szereg zmian skutkujących koniecznością wprowadzenia odpowiednich przepisów odnoszących się do obowiązującego w Polsce sytemu dopłat. Jedną z podstawowych modyfikacji w tym zakresie jest możliwość uruchomienia wsparcia specjalnego, które w naszym kraju będzie realizowane poprzez:
* specjalną płatność obszarową do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowych drobnonasiennych,
* dopłaty do krów i owiec, utrzymywanych w gospodarstwach położonych na obszarach o gorszej kondycji gospodarczej czy środowiskowej, które doświadczają niedogodności z tego tytułu.
Płatność obszarowa dla roślin strączkowych i motylkowych drobnonasiennych
Celem dofinansowania uprawy roślin strączkowych i motylkowych drobnonasiennych jest poprawa stanu środowiska naturalnego poprzez organiczenie stosowania mineralnych nawozów azotowych oraz wsparcie krajowej produkcji surowca wysokobiałkowego wykorzystywanego w produkcji pasz. O dotacje mogą ubiegać się wszyscy rolnicy, którzy w plonie głównym uprawiają w siewie czystym omawiane wcześniej rośliny. Nie dotyczy to jednak wyki siewnej, która do prawidłowego wzrostu wymaga zastosowania tzw. rośliny podporowej. Płatność nie przysługuje gospodarstwom, które w zadeklarowanym roku są już objęte dopłatami z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych w ramach pakietów: Rolnictwo zrównoważone, Rolnictwo ekologiczne i Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie (tylko PROW 2007-2013). Szacuje się, że płatnością zostanie objętych około 180 tys. hektarów upraw, co wskazuje na stawkę w wysokości 60 euro/ha.
Wsparcie specjalne do hodowli krów
Jego celem jest utrzymanie produkcji mleczarskiej oraz produkcji wołowiny i cielęciny w małych gospodarstwach położonych na obszarze województw: lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego, śląskiego i świętokrzyskiego. Wybrane regiony charakteryzują się szczególnie szybkim spadkiem liczby gospodarstw zajmujących się produkcją mleka oraz pogłowia krów. W roku 2008/2009 ilość dostawców tego surowca w porównaniu z rokiem 2004/2005 była niższa aż o 54%. Ponadto są to obszary o dużym rozdrobnienieniu gospodarstw, znajdujące się w słabej kondycji ekonomicznej. O dofinansowanie mogą ubiegać się wszyscy rolnicy, którzy w dniu 31 maja danego roku posiadają nie więcej niż 10 krów w wieku co najmniej 36 miesięcy. Zwierzęta muszą być odpowiednio oznakowane oraz zgłoszone do systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt, który prowadzi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Szacuje się, że do wsparcia kwalifikować się będzie około 200 tys. krów, co pozwala ustalić stawkę w wysokości 142.5 euro/szt.
Wsparcie specjalne do hodowli owiec
Dotacje dla rolników zajmujących się hodowlą owiec ma na celu utrzymanie pogłowia tych zwierząt na obszarach, gdzie ich chów miał duże znaczenie gospodarcze i środowiskowe, pielęgnację krajobrazu na terenach górskich i podgórskich oraz podtrzymanie tradycji wyrobu serów zarejestrowanych jako Chronione Nazwy Pochodzenia. Dotyczy to województw: podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego, czyli rejonów, gdzie produkcja owiec ma szczególnie duże znaczenie i stanowi podstawowe źródło utrzymania dla bardzo wielu gospodarstw. Ponadto, podobnie jak w poprzednim przypadku, są to obszary mało stabilne ekonomicznie.
Dotacje dla rolników zajmujących się hodowlą owiec ma na celu utrzymanie pogłowia tych zwierząt na obszarach, gdzie ich chów miał duże znaczenie gospodarcze i środowiskowe, pielęgnację krajobrazu na terenach górskich i podgórskich oraz podtrzymanie tradycji wyrobu serów zarejestrowanych jako Chronione Nazwy Pochodzenia. Dotyczy to województw: podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego, czyli rejonów, gdzie produkcja owiec ma szczególnie duże znaczenie i stanowi podstawowe źródło utrzymania dla bardzo wielu gospodarstw. Ponadto, podobnie jak w poprzednim przypadku, są to obszary mało stabilne ekonomicznie.
O dopłaty mogą wnioskować rolnicy, którzy w dniu 31 maja danego roku są właścicielami co najmniej 10 samic w wieku od 12 miesięcy. Zarejestrowane zwierzęta muszą być oznakowane zgodnie w obowiązującymi przepisami. W 2010 roku na płatności z tego tytułu będzie przeznaczona kwota 1,5 mln euro, co przy założeniu, że dotyczyć one będą około 50 tys. owiec, stawka na jedną sztukę wyniesie maksymalnie 30 euro.
W przypadku obu omawianych kategorii, ze wsparcia wyłączone będą zwierzęta, które w danym roku zostały już zakwalifikowane z tytułu dofinansowania w ramach programu rolnośrodowiskowego PROW 2004-2006 i PROW 2007-2013, co wynika z zakazu tzw. podwójnego finansowania.
Inne zmiany w płatnościach bezpośrednich przewidziane na 2010 rok
W związku ze zmianą przepisów wspólnotowych od bieżącego roku zostają zniesione dopłaty do upraw przeznaczonych na cele energetyczne. Dotychczasowe regulacje będą miały zastosowanie w odniesieniu do roślin zebranych do 2009 roku, które powinny być przetworzone do dnia 31 lipca 2011 roku. Swoje stanowisko w tej kwestii Komisja Europejska argumentuje dynamicznym rozwojem sektora bioenergii, wysokimi cenami artykułów przeznaczonych do produkcji biopaliw oraz rosnącym zapotrzebowaniem na te produkty.
Zmiany nastąpiły także w zakresie norm Dobrej Kultury Rolnej zgodnej z ochroną środowiska oraz wymogów wzajemnej zgodności. Obecnie obowiązujące przepisy wskazują na konieczność zachowania charakterystycznych elementów krajobrazu w obrębie działki rolnej, pozwoleń wodnoprawnych w przypadku, gdy wykorzystanie wody w celu nawadniania będzie wymagało takiej zgody oraz tworzenia lub utrzymania siedlisk. Odnoszą się one również do zakazu podejmowania działań, które mogą negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru natura 2000.
W ramach Wspólnej Polityki Rolnej podjęto decyzję o zmianie systemu płatności na system odłączony od produkcji. W przypadku przyznawania płatności bezpośrednich regulacja ta dotyczy głównie sektora chmielu i roślin uprawnych, które od 2010 roku będą całkowicie pozbawione dofinansowania z tego tytułu. Płatność uzupełniająca w sektorze chmielu będzie wypłacana tylko w formie tzw. dopłat historycznych.
Począwszy od 2010 roku wszystkie płatności w sektorze upraw polowych w krajach UE-15 zostaną oddzielone od produkcji. W tej sytuacji konieczne jest przeprowadzenie analogicznych zmian w ramach systemu uzupełniających płatności bezpośrednich przyznawanych w naszym kraju. Oznacza to, że dofinansowanie będzie dotyczyło także gruntów wyłączonych z produkcji plonów na okres dłuższy niż rok czy rolnika z przeznaczeniem na ugór zielony.
Oprac. Joanna Radziewicz
Zostaw odpowiedź