Efektywność chowu bydła mięsnego determinowana jest trzema grupami czynników: reprodukcją, technologią chowu (żywienie i utrzymanie) oraz rasą zwierząt. Reprodukcja obejmuje: rozród; odchów cieląt przy matkach oraz odchów jałówek do remontu własnego stada lub na sprzedaż.
Rozród – sezonowość krycia (krycie naturalne, inseminacja, przenoszenie zarodków, nasienie seksowane) i sezonowość ocieleń (najbardziej efektywne ocielenia zimowe).
Priorytetem w szeroko rozumianej reprodukcji jest odchów jałówek i kwalifikacja ich do krycia. Przy dobrej mleczności krów – matek oraz dobrym pastwisku i paszach gospodarskich stosunkowo łatwo jest uzyskać 220-230 kg masy ciała jałówek przy odsadzeniu w wieku około 7 miesięcy. W naszych warunkach w obrębie chowanych ras bydła mięsnego wymaga się uzyskanie przez jałówkę kwalifikowaną do krycia 2/3 masy ciała dorosłej krowy.
Przyjmując, że masa ciała dorosłej krowy wynosi około 600 kg stąd też „skierowanie” jałówki do rozrodu wymaga uzyskanie około 400 kg masy ciała w wieku 16-17 miesięcy. Należy mieć jednak na uwadze, że ten okres odchowu jałówek przypada na sezon zimowo-wiosenny. Stąd też dobrej jakości pasze gospodarskie: siano, sianokiszonki i słoma przy niewielkim dodatku pasz treściwych będą warunkowały dobry odchów jałówek po odsadzeniu. Przyjmuje się, że reprodukcja jest jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na efektywność chowu w stadach matecznych bydła mięsnego (około 63%).
Technologia chowu; żywienie w okresie letnim – pastwisko i technologie wypasu, zimowe utrzymanie stada podstawowego, pomieszczenia. Najważniejsze w tzw. otwartym systemie utrzymania bydła mięsnego jest dobre pastwisko (około 1-1,5 ha na krowę + cielę), które stanowi podstawę żywienia w sezonie od połowy kwietnia do końca października. W okresie zimowym żywienie krów i jałówek powinno być oparte o pasze objętościowe (sianokiszonki, siano, słomę) oraz produkty uboczne przemysłu rolno-spożywczego z niewielkim udziałem paszy treściwej.
Nie powinno się inwestować w drogie budownictwo inwentarskie. Jednak adaptacja i modernizacja starych pomieszczeń powinna zapewnić mechaniczne zadawanie pasz TMR oraz usuwanie obornika. Szeroko rozumiana technologia chowu stada podstawowego decyduje w około 35% o opłacalności produkcji.
Wybór rasy – duże zróżnicowanie dotyczące kalibru, tempa wzrostu, wymagań pokarmowych, okresu dojrzewania, otłuszczenia tusz czy cech mięsa oraz tzw. cech funkcjonalnych jak: łatwość wcieleń, żywotność cieląt, opiekuńczość i mleczność matek czy odporność na choroby nie pozwala jednoznacznie wytypować rasy najlepszej, gdyż każda z nich jest dobra w zakresie pewnych cech dla danego środowiska. Zadaniem hodowcy jest wybór rasy najbardziej nadającej się do systemu produkcji, posiadanej bazy paszowej i warunków klimatycznych. Do ekstensywnego wypasu na suchych okresowo pastwiskach i żywienia zimowego opartego na paszach gospodarskich najlepiej nadają się rasy Hereford i Angus. Natomiast na dobrze plonujących cały rok pastwiskach i w intensywnym opasie prowadzonym do wysokiej masy końcowej najlepsze wyniki osiągają rasy: Charolaise, Piemontese, Simental mięsny i Limousine. W wyborze rasy nie można pominąć upodobań hodowcy, jak i wymagań konsumentów oraz specyfikę dostosowania do środowiska hodowlanego.
Podejmując decyzję o wyborze rasy hodowca powinien zadać sobie także pytanie jakie będą koszty produkcji, a jakie spodziewane dochody, ponieważ wiąże się to z potrzebą zainwestowania dużych zasobów finansowych a rasa bydła mięsnego decyduje tylko w 3-5% o opłacalności produkcji.
prof. dr hab. Zbigniew Dorynek – Katedra Hodowli Bydła – Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu