Perspektywy hodowli drobiu ozdobnego w Polsce

Kury jako gatunek towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat. W charakterze drobiu ozdobnego oprócz kur użytkuje się obecnie bażanty, kuropatwy, przepiórki, indyki, kaczki oraz gęsi, a nawet strusie. Chów ptaków ozdobnych od wielu lat był i jest najbardziej popularny na zachodzie Europy (Niemcy, Francja, Holandia, Anglia) i południu (Czechy i Słowacja).

W Polsce w ostatnim dwudziestoleciu wraz ze wzrostem liczby gospodarstw agroturystycznych obserwuje się coraz większe zainteresowanie użytkowaniem drobiu ozdobnego. Ptaki tej grupy stanowią pewien element urozmaicenia takiego gospodarstwa, a niektóre z gatunków i ras mogą być traktowane jako użytkowe.

Najczęściej jednak drób ozdobny jest utrzymywany przez hodowców miłośników, którzy chów tych ptaków traktują jako swoiste hobby. W kraju najwięcej ptaków ozdobnych utrzymuje się na Śląsku. Ze względu na zakorzenione tradycje to właśnie Śląsk jest rejonem o największej różnorodności występowania gatunków i ras należących do drobiu ozdobnego.

Duża część „hodowców-miłośników” obecnie zrzeszona jest w strukturach Polskiego Związku Hodowców Gołębi Rasowych i Drobiu Ozdobnego, będącym federacją kilkudziesięciu związków, zrzeszeń, stowarzyszeń, kół oraz klubów miłośników działających na terenie całego kraju. Należy jednak podkreślić fakt, że pomimo duże liczby organizacji charakterystyczną cecha chowu drobiu ozdobnego jest duże rozdrobnienie mało liczebnych kolekcji ras. W związku z brakiem istnienia jakiegokolwiek rejestru trudno obecnie przedstawić dane dotyczące liczby utrzymywanych ptaków w grupie drobiu ozdobnego. Pewnym źródłem informacji mogą być katalogi i protokoły z wystaw organizowanych w miesiącach zimowych na terenie całego kraju przez oddziały PZHGRiDO. Dane te jednak są obarczone błędami, gdyż na kilku wystawach eksponuje się te same ptaki należące do tego samego hodowcy.

Zestawiając dane z wystaw organizowanych na przestrzeni ostatnich siedmiu lat można wnioskować, że średnio na jednej z nich eksponuje się 72 sztuki drobiu ozdobnego. Przy czym spotyka się ekspozycje liczące od 11 do ponad 200 sztuk. Dużą liczbę ptaków można oglądać na wystawach śląskich, poznańskich, wrocławskich, włocławskich i szczecińskich.

Najbardziej popularnym gatunkiem eksponowanym i utrzymywanym w kraju są kury. Wśród ponad 200 ras najczęściej w kraju spotykane są kurpatwiaki włoskie, wyandotte, cochiny, brahmy, araucany, bantamki, wąsacze antwerpskie i bojowce. Wśród bażantów najczęściej eksponuje się bażanty łowne, królewskie, złociste, diamentowe oraz srebrzyste. Do najczęściej wystawianych kaczek nalężą biegusy indyjsie, mandarynki, karolinki, czernice, cyraneczki i kaczki czubate, zaś do gęsi garbonose, tuluskie, landesy czy bernikle rdzawoszyje i białolice oraz rodzime rasy i odmiany ptaków tego gatunku. Rzadkością na polskich wystawach są pawie, przepiórki kuropatwy i perlice.

Każdy prezentowany na wystawie ptak podlega ocenie sędziowskiej. Ocena ta jest subiektywnym podsumowaniem wszystkich cech pokrojowych. Uwzględnia się w niej prawidłową budowę, postawę, barwę upierzenia i specyficzne elementy struktury danej rasy. Jedynym obiektywnym elementem oceny jest masa ciała.

W związku z szeroko pojęta oryginalnością poszczególnych ras ozdobnych pokrój ptaków odgrywa istotną rolę. Specyficzne cechy pokrojowe przyporządkowują ptaki do poszczególnych ras i decydują o doborze przez hodowcę osobników do rozpłodu. W związku z tym można uznać, iż drób ozdobny obecnie poddany jest selekcji tylko pod względem pokroju. Wobec tego nie dysponujemy wiarygodnymi informacjami dotyczącymi cech użytkowych, a wartości tych cech w obrębie rasy wykazują dużą zmienność i w głównej mierze oprócz genotypu zależą od warunków środowiskowych jakie zapewnia swoim ptakom hodowca. Duży wpływ na cechy użytkowe mogą mieć także często praktykowane, z powodu ograniczonej liczby ptaków danej rasy, kojarzenia wsobne.

Biorąc pod uwagę mała liczbę ptaków utrzymywanych amatorsko i oryginalność pokrojową drób ozdobny osiąga różne ceny giełdowe. Ceny te kształtują się na poziomie od kilkudziesięciu do kilkuset złotych. Pomimo tego można stwierdzić, że chów ptaków ozdobnych jest przedsięwzięciem mało dochodowym. Na co wpływa także mała liczba wychowywanych i rozprowadzanych młodych ptaków.

Jednakże niektóre z gatunków czy ras mogą stanowić dodatkowe źródło dochodu dostarczając surowców w postaci mięsa czy jaj. Najczęściej w ten sposób użytkuje się ptaki w gospodarstwach agroturystycznych, gdzie utrzymuje się kury ozdobne lekkich ras o stosunkowo dużym potencjale produkcyjnym. Przykładowo utrzymanie 10 kuropatwiaków włoskich powinno zapewnić produkcje ok. 1500 tysiąca jaj rocznie, co w pełni pokrywa potrzeby cztero- pięcioosobowej rodziny. Dodatkowym źródłem dochodu może być np. użytkowanie niewielkiego stadka bażantów (ok. 20 samic). Uzyskując średnio od jednej kury 35 piskląt jesteśmy w stanie pokryć zapotrzebowanie przynajmniej dwóch kół łowieckich na 12-tygodniowe ptaki przeznaczone do zasiedleń.

  • Biorąc powyższe pod uwagę można stwierdzić, że wzrastające zainteresowanie chowem ptaków ozdobnych powinno inspirować do:
  • organizacji rejestru gatunków i ras klasyfikowanych w tej grupie ptaków,
  • przeprowadzenia kompleksowych ocen cech użytkowych, które umożliwiłby analizę opłacalności chowu,
  • większego propagowania w formach wystaw, targów i giełd oraz w środkach masowego przekazu.

dr inż. Marek Adamski
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy
Ferma Świń i Drobiu 2007

dr inż. Marek Adamski