Każdy producent, aby osiągnąć sukces finansowy musi na bieżąco śledzić rynek i podejmować decyzje o wyborze do uprawy w swoim gospodarstwie gatunków, które przyniosą mu największe zyski.
Większość dużych gospodarstw decyduje się w związku z tym na uprawy takie, jak: rzepak, pszenica, jęczmień czy nawet pszenżyto, które najłatwiej jest sprzedać, bo rynek jest w tym zakresie dobrze zorganizowany i uporządkowany. Dla pewnej grupy gospodarstw mniejszych dobrą alternatywę mogą stanowić także inne gatunki roślin, np. gryka, której uprawa w określonych warunkach może być źródłem niezłego dochodu. Jest to roślina o szerokim zastosowaniu ze względu na jej walory dietetyczne, lecznicze, miododajne czy agroekologiczne. Dlatego też traktuje się ją najczęściej jako roślinę przydatną do ekstensywnej lub wręcz ekologicznej technologii – bez przemysłowych środków produkcji. Między innymi dlatego podjęto w IUNG PIB Puławy badania określające możliwość wykorzystania w technologii uprawy gryki poplonu z żyta. Żyto jest o tyle interesującym poplonem, że jest gatunkiem bardzo popularnym, a w związku z tym łatwym do ewentualnego upowszechnienia. Poza tym poplon żyta wytwarza w krótkim czasie dużą biomasę, tak więc może odgrywać istotną rolę w polepszaniu właściwości fizycznych gleby. Oprócz tego, jak wykazały prace niektórych autorów, żyto może odgrywać także rolę chwastobójczą. Efekt chwastobójczy zielonej masy żyta został potwierdzony w wielu jednostkach badawczych świata (także w IUNG PIB w ramach projektu finansowanego przez KBN w latach 1996-1999).
Dla określenia roli jaką w technologii produkcji gryki może odegrać poplon z żyta założono doświadczenia polowe w Stacjach Doświadczalnych IUNG PIB (SD Osiny – na glebie średniej i SD Jelcz-Laskowice na glebie lekkiej). Uwzględniono sześć obiektów różniących się sposobem wprowadzenia biomasy poplonu żyta do gleby przed siewem gryki:
- uprawa tradycyjna – bez poplonu, przygotowanie pola do siewu za pomocą orki,
- przeoranie ścierni pozostałej po zbiorze nadziemnej części roślin żyta,
- przeorany poplon żyta będącego w fazie 2 kolanka na głębokość – 10-15 cm,
- poplon żyta ozimego będącego w fazie 2 kolanka wymieszany z glebą glebogryzarką do głębokości 8-10 cm,
- przeorany poplon żyta będącego w fazie przed kłoszeniem na głębokość – 10-15 cm,
- poplon żyta ozimego będącego w fazie przed kłoszeniem wymieszany z glebą glebogryzarką do głębokości 8-10 cm.
Nie prowadzono pielęgnacji chemicznej i mechanicznej.
Przeprowadzono szczegółową analizę wzrostu i rozwoju gryki. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że poplon żyta ozimego może odegrać pozytywną rolę w uprawie gryki na glebach mocniejszych. Na glebach lekkich natomiast wprowadzenie biomasy poplonu żyta może być przyczyną bardzo dużych obniżek plonu, a w latach z bardzo dużym niedostatkiem opadów nawet konieczności likwidacji plantacji gryki. Oprócz opisanych w artykule problemów związanych raczej z ekstensywną agrotechniką gryki, w różnych jednostkach naukowych prowadzi się badania nad metodami produkcji bardziej przydatnymi do technologii intensywnych. Ważne miejsce w tych badaniach zajmuje nawożenie. Na przykład próbuje się określić możliwości dolistnego dokarmiania gryki fosforem i mikroelementami. Prowadzi się także badania określające możliwość zwalczania chwastów w zasiewach gryki za pomocą herbicydów. Podobnie jak w innych gatunkach ważnym obiektem badań nad gryką są odmiany, ich produktywność i jakość.
Małgorzata Kołaczyńska-Janicka