Strusie należą do gromady ptaków (Aves) i nadrzędu bezgrzebieniowców (Ratitae), w obrębie którego wyróżnia się rząd Struthioniformes reprezentowany obecnie przez rodzinę strusi Struthionidae. Jedynym żyjącym dziś na świecie gatunkiem tego ptaka jest struś afrykański – Struthio camelus.
Strusie prawdopodobnie wywodzą się od ptaków biegających średniej wielkości, które zamieszkiwały stepy Azji 40-55 milionów lat temu. W wyniku dalszej ewolucji, a przed 12 milionami lat, wykształciły się ptaki – olbrzymy o wzroście około 4 m, które rozprzestrzeniły się na terenach Mongolii, Europy i Afryki. Przed dwoma milionami lat ptaki te stały się mniejsze, szybsze i przypominały dzisiejsze strusie. Człowiekiem zaczął wykorzystywać strusie już około 5500 lat przed naszą erą. Źródła historyczne podają, że w starożytnym Egipcie z piór tych ptaków wyrabiano wachlarze, ozdabiano nimi naczółki koni ciągnących wozy bojowe, oraz hełmy wodzów. Niektóre plemiona arabskie ze strusich skór wyrabiały ubiory i przedmioty codziennego użytku. Niektórzy mieszkańcy pustyni Kalahari wykorzystywali skorupy strusich jaj do przenoszenia wody, oraz jako czerpaki do przechowywania wody. Wśród Koptów ptaki te były uosobieniem czujności, a ich jaja czczono w świątyniach. W Etiopii wierzono, że strusie jaja mają właściwości ochrony przed uderzeniami piorunów.
Charakterystyka gatunku
Struś afrykański jest obecnie największym, najcięższym i najszybciej biegającym ptakiem świata. W naturalnych warunkach ptaki te żyją w Afryce (sucha sawanna), na terenie od południowej Sahary do Sudanu, w Somalii, Kenii i w Afryce Południowej. Samce osiągają wysokość do 3 m i masę ciała 150-160 kg, natomiast samice mają około 2 m wysokości i masę ciała 110-120 kg. Upierzenie samców jest czarne (z białymi piórami w skrzydłach i ogonie), a samice posiadają brązowo-szarą barwę upierzenia (z białym zakończeniem piór w skrzydłach).
- W obrębie gatunku Struthio camelus wyróżnia się podgatunki:
- Struś syryjski (Struthio camelus syriacus) – zamieszkiwał pustynne okolice Syrii oraz północą część Arabii Saudyjskiej, Jordanii, Iraku i Iranu. Wyginął około 1941 r.
- Struś północnoafrykański (Struthio camelus camelus) – występuje na południe od gór Atlas, po Senegal, Nigerię, Sudan i Etiopię. Charakteryzuje go jaskrawoczerwona szyja pokryta krótkim meszkiem oraz rzadkie owłosienie czubka głowy.
- Struś masajski (Struthio camelus massaicus) – występuje we wschodniej Kenii i części Tanzanii. Czubek głowy pokryty jest rzadkimi białymi włosami, a bladoróżowa szyja gęstym meszkiem, która w okresie godowym u samców zmienia barwę na jaskrawoczerwoną.
- Struś somalijski (Struthio camelus molybdophanes) – zamieszkuje Afrykę Wschodnią, głównie Somalię i Etiopię. Największy ze wszystkich podgatunków.
- Struś południowoafrykański (Struthio camelus australis) – zamieszkuje obszary położone na południe od rzeki Zambezi, m.in. Namibię, Botswanę i Zimbabwe. Najmniejszy ze wszystkich podgatunków.
Strusie są nielotami, w ich szkielecie jest brak grzebienia mostka, przez co mają słabo rozwinięte mięśnie piersiowe; są długowieczne, mogą żyć 70-80 lat. Mają silne nogi, pozwalające im na bieg z prędkością nawet do 70 km/h i uderzenie (kopnięcie) z siłą 30 kg/cm2. Na wolności są ptakami stadnymi, żyją w rodzinach lub gromadach przez cały rok. W gnieździe samica znosi 12-18 jaj, o średniej masie 1600 g, które wysiaduje na zmianę z samcem przez 42 dni. Żywią się roślinnością i drobnymi kręgowcami.
Natomiast w chowie fermowym samice znoszą rocznie od 30-130 jaj. Nieśność może trwać około 40 lat.
Aleksandra Szymańska