Nowe kierunki w żywieniu indyków

Program żywienia indyków w dużej mierze uzależniony jest od celu produkcyjnego, którym może być maksymalizacja przyrostów masy ciała, lepsze wykorzystanie paszy (FCR) lub zwiększenie wydajności mięśni piersiowych. Uzyskanie dwóch pierwszych celów produkcyjnych w dużej mierze wiąże się ze wzrostem koncentracji energii i białka (aminokwasów) w mieszankach paszowych bez komplikacji zdrowotnych związanych ze stosowaniem intensywnego żywienia.

Powyższy cel musi uwzględniać aspekt cenowy (koszt surowcowy mieszanek paszowych), jakość surowców paszowych, oraz precyzyjne bilansowanie potrzeb białkowych w oparciu o aminokwasy strawne.

Inny cel produkcyjny, którym jest maksymalizacja masy mięśni piersiowych, wymaga nieco odmiennego spojrzenia na program żywienia indyków. Główne czynniki, które wpływają na ten wskaźnik, to wiek, masa ciała, płeć, uwarunkowania genetyczne, warunki zoohigieniczne, choroby i żywienie. Wśród czynników żywieniowych podstawowe znaczenie ma poziom białka i aminokwasów w mieszankach paszowych oraz niektóre dodatki paszowe.

Warunkiem wysokiej produkcyjności zwierząt jest dobry stan zdrowia. Jest on wynikiem działania wielu czynników genetycznych i środowiskowych. W produkcji drobiarskiej często występują problemy zdrowotne, które można podzielić na trzy główne grupy: związane z układem oddechowym, układem lokomocyjnym oraz schorzenia jelitowe. Wśród problemów zdrowotnych wiele związanych jest funkcjonowaniem przewodu pokarmowego, a część z nich ma podłoże żywieniowe. Po wycofaniu antybiotykowych stymulatorów wzrostu z mieszanek paszowych dla drobiu należy liczyć się ze zwiększonym występowaniem problemów jelitowych, szczególnie związanych z bakteriami Clostridium perfringens (nekrotyczne zapalenie jelit – necrotic enteritis – NE). Obecnie ważnym zadaniem, które stoi przed naukowcami i producentami pasz jest opracowanie strategii kontroli NE przy braku ASW w paszach dla drobiu.

Istotnym czynnikiem odpowiedzialnym za występowanie biegunek u ptaków są mikotoksyny oraz czynniki immunosupresyjne występujące w paszach (metale ciężkie, pestycydy, dioksyny). Problem mikotoksyn narasta pomimo coraz większej wiedzy na temat ich oddziaływania na organizm zwierząt. Powodem takiej sytuacji jest zwiększona wrażliwość na mikotoksyny obecnie utrzymywanych ras zwierząt, większe obciążenie wątroby i inne czynniki. Kontrola problemu mikotoksyn rozpoczyna się od grzybów polowych, które produkują toksyny (dobór odpowiednich odmian odpornych na choroby grzybowe, przestrzeganie zasad agrotechniki). Kolejnym etapem jest doskonalenie technologii przechowywania i konserwowania pasz oraz neutralizacja mikotoksyn występujących w paszach i mieszankach paszowych.

Zadaniem racjonalnego żywienia zwierząt jest nie tylko uzyskanie maksymalnego wyniku produkcyjnego, ale również zachowanie dobrego stanu zdrowotnego poprzez korzystny wpływ na przewód pokarmowy, przemianę materii i stymulowanie układu odpornościowego. Z uwagi na kluczową rolę w metabolizmie całego organizmu wątroba ma bardzo duży wpływ na zdrowie i produkcyjność ptaków. Istnieje wiele przykładów korzystnego wpływu żywienia na funkcjonowanie i regenerację wątroby. Istotne znaczenie w profilaktyce problemów związanych z funkcjonowaniem wątroby mogą mieć naturalne substancje zawarte w surowcach roślinnych. Na świecie znanych jest wiele preparatów składających z jednej lub kilku roślin o działaniu hepatoprotekcyjnym, w których używa się ponad 100 różnych roślin.

Niektóre z nich jak ostropest plamisty, lukrecja, Picrorhiza kuraro i Andrographis paniculata występują w większości znanych preparatów tego typu.

Inny problem, który dotyczy współczesnego drobiarstwa, to zatrucia i zakażenia pokarmowe powodowane przez bakterie Salmonella i inne pochodzenia odzwierzęcego, które stanowią poważny problem zdrowotny i ekonomiczny na całym świecie. Zagadnienie zwalczania bakterii Salmonella dotyczy m. in. zakażenia mieszanek paszowych, jak również hamowania rozwoju tych bakterii w środowisku przewodu pokarmowego. Źródłem zakażenia może być pasza i woda.

W eliminacji zakażenia pasz patogenami bakteryjnymi mogą być stosowane różne zabiegi chemiczne i termiczne. W zapobieganiu zakażenia pasz bakteriami Salmonella istotne znaczenie ma technologia produkcji mieszanek paszowych, a zwłaszcza hydrotermiczna obróbka pasz. Poprzez wodę i mieszanki paszowe, stosując różne dodatki paszowe, można również wpływać na rozwój bakterii Salmonella w przewodzie pokarmowym. W efektywnym hamowaniu rozwoju bakterii Salmonella może mieć udział struktura mieszanek paszowych. Zauważono, że skarmianie mieszanek paszowych o bardzo małej średnicy cząstek powoduje większe występowanie przypadków salmonellozy w porównaniu z mieszankami zawierającymi grubo śrutowane ziarno zbóż oraz, że podobne różnice zaobserwowano pomiędzy mieszankami granulowanymi a sypkimi na korzyść sypkich. Korzystny wpływ na hamowanie rozwoju bakterii Salmonella w przewodzie pokarmowym będą miały również wszystkie czynniki ograniczające ryzyko wystąpienia problemu tzw. „mokrej ściółki”.

Krzysztof Lipiński
Kat. Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Ferma Świń i Drobiu