Koń w kulturze i tradycji

W kulturach ludowych całej Europy koń miał wyjątkową pozycję. Był symbolem dobrych plonów, oraz powodzenia w hodowli i handlu. Człowiek opiewał konia w podaniach, legendach, baśniach i pieśniach. Jego postać utrwalano w rzeźbie, malarstwie i literaturze.

Okres renesansu w Europie to intensywny rozwój hodowli koni, szkół jeździeckich i rycerskich, kreowania pierwszych królewskich stadnin (Marbach 1573, Kladruby 1579, Lipizza 1580). W roku 1580, założono w Hiszpanii słynną „Szkołę Jazdy”, opartą na ośrodku hodowli i tresury koni w Lusitanii, kontynuującej arabskie tradycje wykorzystywania koni do widowisk, które uświetniały królewskie i cesarskie dwory.

Do tradycji przeszły również wyścigi konne, które są najstarszą formą zawodów konnych, uprawianą już w starożytności. Kolebką wyścigów jest Wielka Brytania, gdzie już w drugiej połowie XVIII w. rozgrywano gonitwy.

Polska konnica nie miała sobie równych w wielu wydarzeniach historycznych. Koń był współuczestnikiem wielu krwawych batalii, podczas których ginął tak, jak jego jeźdźcy; ukochane zwierzę słynnych wodzów, któremu stawiano pomniki.

W Polsce konie hodowali chłopi, szlachta i magnaci. Chłopi zajmowali się chowem koni roboczych, których używali do prac polowych i transportu. Natomiast szlachta i magnaci często utrzymywali wielotysięczne stada.

Z czasem konie stały się dla chłopów symbolem bogactwa, wygody, prestiżu, pozycji w środowisku. W gospodarstwach chłopskich były wręcz nieodzowne, zaprzęgane do pługa, brony, kieratu, wozów i sań.

W wielu miasteczkach i miastach regularnie odbywały się końskie targi, na które zjeżdżano z odległych miejscowości – śladem dawnej tradycji jest nazwa miasta Końskie na Kielecczyźnie. Narodziła się wówczas odrębna obyczajowość, związana z dobijaniem targu przy zakupie konia – tak zwany „litkup”, składający się z tradycją uświęconych gestów, odpowiednich słów, zaglądaniem koniowi w zęby i kończącego całą tę procedurę poczęstunku wraz z obowiązkowym przepijaniem wódki w karczmie lub najbliższym zajeździe.

W II połowie XIX wieku, w Królestwie Kongresowym; w Galicji weszły w modę konne banderie, towarzyszące wizytom dostojników kościelnych lub państwowych. Ubrani w mundury lub paradne stroje krakowskie jeźdźcy uświetniali kawalkadą niecodziennych gości. Zwyczaj ten praktykowany jest do dzisiaj podczas różnego rodzaju uroczystości.

Od kilku lat wielkie widowisko – „Apassionata”, stworzone przez międzynarodowy zespół mistrzów konnej jazdy, tresury, tańca, reżyserii, dźwięku i kostiumów z Portugalii, Belgii, Hiszpanii, Maroka i Niemiec, odnosi na scenach i arenach europejskich krajów wielkie sukcesy. W widowisku bierze udział 41 koni 5 ras i kilkudziesięciu wybranych, najlepszych artystów.

Na ziemiach polskich pierwsze wyścigi konne zorganizowano w 1839 r. w Poznaniu i 1841 r. na Polach Mokotowskich. Od 1939 r. warszawskie wyścigi przeniesiono na Służewiec, gdzie po II wojnie światowej były organizowane z największą częstotliwością.

Obecnie wyścigi konne są organizowane na torach we Wrocławiu na torze Partynice (pierwsze zorganizowano w 1832 r.), w Sopocie (od 1898 r.) i na Służewcu w Warszawie. Od 1950 r. organizacją wyścigów zajmowały się Państwowe Tory Wyścigów Konnych, a w 2001 r. powstał Klub Wyścigów Konnych.

Źródło: CBR Rolniczy Magazyn Elektroniczny