Kury należą do gatunku, który charakteryzuje ogromna zmienność cech pokrojowych i użytkowych. Wyróżnia się wśród nich rasy hodowane przez miłośników ze względu na piękne, oryginalne upierzenie oraz rody czy linie o wybitnych cechach użytkowych, wyspecjalizowanych w produkcji jaj czy mięsa.
Oba cele hodowli nie wykluczają się wzajemnie, czego dowodem jest powrót do starych ras kur wiejskich, które obecnie cieszą się coraz większą popularnością. Kury to zwierzęta gospodarskie, które mogą być chowane w różnych warunkach: w małych stadkach utrzymywanych systemem ekstensywnym, w gospodarstwach przydomowych oraz w dużych stadach, w zamkniętych budynkach bez dostępu do wybiegu (system intensywny).
Zwierzęta te jako pierwsze zaczęto utrzymywać w jednym obiekcie w dużych grupach, na skalę przemysłową. Pozwoliło to na całkowite wyeliminowanie sezonowości w produkcji jaj czy mięsa, a co za tym idzie zwiększyła się dostępność tych produktów na rynku. Intensywnie prowadzone badania naukowe doprowadziły do dokładnego poznania procesów fizjologicznych mających bezpośredni wpływ na produkcję oraz stały się bogatym źródłem wiedzy na temat żywienia, profilaktyki, technologii chowu, przetwórstwa i marketingu. Niestety ogromny wzrost produkcji przyczynił się do obniżenia jakości jaj i mięsa. Obecnie jakość to sprawa priorytetowa, konsument żąda bowiem, aby produkty drobiarskie były smaczne i zdrowe. Można to osiągnąć stwarzając zwierzętom optymalne warunki chowu i żywiąc je paszami, które z jednej strony pozwalają na zapewnienie wszystkich składników odżywczych warunkujących dużą produkcję, zaś z drugiej – gwarantują dobrą jakość mięsa i jaj.
W latach siedemdziesiątych dzięki pomocy FAO nastąpił rozwój polskiego drobiarstwa, co spowodowało dynamiczny wzrost produkcji jaj i mięsa. W 1981 roku produkcja jaj osiągnęła najwyższy poziom (8000 mln sztuk), a ich spożycie wynosiło 227 sztuk na 1 mieszkańca. W latach następnych zarówno produkcja, jak i spożycie uległo znacznemu zmniejszeniu. W latach 2005-2007 produkcja globalna jaj kurzych przedstawiała się następująco: 2005 rok – 2637,1 mln zł, 2006 rok – 2889,2 mln zł, 2007 – 3006,3 mln zł., a liczba kur (w tym niosek) wyniosła: 2000 rok – 48274 tys. szt., 2005 rok – 113488 tys. szt., 2006 rok – 111653 tys. szt.
Specjalizacja w chowie kur, polegająca na wyodrębnieniu się dwóch kierunków użytkowania: nieśnego i mięsnego, doprowadziła do wytworzenia wyspecjalizowanych ras, rodów i linii kur, bowiem w jednolitych stadach trudno byłoby oczekiwać pożądanych rezultatów jednocześnie w produkcji jaj i mięsa. Między cechami nieśnymi i mięsnymi istnieje negatywna współzależność polegająca na tym, że kurę, która niesie dużo jaj, nie może charakteryzować duża masa ciała oraz drobne umięśnienie.
#zdjecie0#We współczesnej hodowli kur straciło znaczenie pojęcie rasy rozumiane jako grupa osobników w obrębie danego gatunku wywodząca się od wspólnych przodków. Rasy zostały użyte do wytworzenia określonych rodów (męskich lub żeńskich) czyli populacjo zamkniętych przed dopływem obcej krwi przez okres pięciu pokoleń. W obrębie rodów hoduje się linie ojcowskie i mateczne. Linia jest skonsolidowaną genetycznie grupą określonych osobników, w obrębie której doskonalona jest niewielka liczba cech.
Określone systemy hodowlane wymagają stosowania konkretnych typów kur. Systemem ekstensywnym i drobnotowarowym nie mogą być utrzymywane wyspecjalizowane mieszańce międzyliniowe, bardzo wymagające pod względem warunków środowiskowych i żywienia, o małej masie ciała. Bardzo dobrze w tych systemach sprawdzają się natomiast kury typu ogólnoużytkowego, które obok dobrej nieśności charakteryzuje dość dobre umięśnienie i dość wysoka masa ciała.
- Kury klasyfikuje się według trzech typów użytkowych:
- Kury typu lekkiego – charakteryzuje je lekka sylwetka i masa ciała. Kury ważą 1,2 – 1,6 kg, natomiast koguty 1,7 – 2,4 kg. Kształt tułowia mają zbliżony do trójkąta. Silniej rozwinięta jest część tylna (brzuch), a słabiej część piersiowa. Mają białe upierzenie i znoszą jaja w białych skorupach. Oznaczają się dużą nieśnością – około 300 jaj o masie 54 – 66 g i wczesną dojrzałością płciową – 140 – 150 dni. Zaletą jest brak instynktu kwoczenia (wysiadywania jaj), a wadą płochliwość i skłonność do podfruwania.
- Kury typu średniociężkiego (ogólnoużytkowe) – występuje tutaj duża zmienność pod względem cech pokrojowych i użytkowych. Niektóre rody bardziej przypominają kury typu lekkiego, inne natomiast ciężkiego. Charakteryzują się większą niż w przypadku lekkich masą ciała (1,5 – 2,6 kg – kury; 1,8 – 3,3 kg – koguty), późniejszą dojrzałością płciową (160 – 180 dni) oraz mniejszą nieśnością (160 – 200 jaj). Skorupa jaj jest brązowa. Kształt ciała jest zbliżony do prostokąta, a umięśnienie przedniej części ciała świadczy o dobrych cechach mięsnych. Zwierzęta są mało płochliwe, ale przejawiają chęć kwoczenia.
- Kury typu ciężkiego – kształt ich ciała przypomina kwadrat. Mają umięśnioną klatkę piersiową i uda, szeroko rozstawione skoki oraz krótki i szeroki grzbiet. Masa ciała 20-tygodniowych samic wynosi około 3 kg, a samców około 4 kg. Barwa upierzenia biała. Nośność rozpoczynają późno – w wieku 190 – 200 dni i znoszą nie więcej niż 130 jaj rocznie. Ze względu na bardzo szybkie tempo wzrostu, bardzo dobre umięśnienie i wykorzystanie paszy są dobrym materiałem ojcowskim do produkcji brojlerów.