Bezpieczny odchów prosiąt = zadowalające efekty

W odchowie prosiąt istotną rolę odgrywa bardzo wiele czynników – warunki utrzymania zwierząt, stan techniczny urządzeń (budynków, poideł, kojców itp.), opieka weterynaryjna – postępowanie technologiczne oraz żywienie.

Odchów zdrowych i prawidłowo rozwiniętych prosiąt decyduje o efektywności hodowli i użytkowaniu trzody chlewnej. Niezwykle ważnym zadaniem dla rolnika, decydującym o opłacalności produkcji jest uzyskanie jak najwyższej liczby odsadzonych, zdrowych prosiąt o wysokiej masie ciała. W pierwszych tygodniach życia prosięcia następuje intensywny wzrost tkanek i narządów, kształtuje się odporność organizmu decydująca o przystosowaniu do środowiska. Prawidłowy odchów wpływa na wzrost zwierząt, ich rozwój i zdrowotność – decyduje o późniejszej ich wartości użytkowej. Najważniejszym czynnikiem jest żywienie. Ważne, by było ono tak prowadzone, by odchować zwierzęta zdrowe, silne, dające doskonałe efekty w tuczu lub reprodukcji.

Nowonarodzone prosięta dla prawidłowego rozwoju wymagają odpowiedniej ilości siary w ciągu kilku godzin po urodzeniu, a następnie odpowiedniej ilości mleka, przynajmniej przez pierwsze 3-4 dni życia. Siara, a później mleko są podstawowym pokarmem dla prosiąt w okresie ssania. Ilość i jakość siary oraz mleka decydują o wynikach odchowu prosiąt. To zaś w znacznym stopniu zależy od sposobu żywienia lochy.

Prosięta po urodzeniu nie posiadają żadnych przeciwciał. System odporności biernej uzyskują przez pobranie przeciwciał odpornościowych z siary. W pierwszych dniach życia mleko lochy zapewnia prosiętom wszystkie (z wyjątkiem żelaza) niezbędne składniki do prawidłowego rozwoju. W przypadku, gdy locha nie jest w stanie wytworzyć odpowiedniej ilości siary (np. niska mleczność, liczny miot czy śmierć lochy podczas porodu) zaleca się podawanie pójła przygotowanego ze specjalnie do tego przeznaczonych preparatów mlekozastępczych dla prosiąt np. Pigmilk czy Koudalac. Niektórzy hodowcy w takich sytuacjach podają prosiętom mleko krowie, co z reguły kończy się ciężkimi biegunkami. Preparaty mlekozastępcze są stosowane jako zamienniki drogich produktów pochodzenia mlecznego np. takich jak odtłuszczone mleko w proszku. Powstają one na bazie serwatki poprawiającej smak paszy i wzbogacanej wysokiej jakości wyselekcjonowanymi białkami roślinnymi. Produkty z tej grupy znacznie podnoszą wartość pasz dla prosiąt. Przygotowane pójło należy skarmiać w temperaturze 40oC. Prosięta w tym czasie muszą mieć zapewniony swobodny dostęp do wody pitnej. Takie „odpajanie” prosiąt jest oczywiście postępowaniem awaryjnym i powinno być stosowane jako zło konieczne.

Już od 5-6 dnia życia warto prosiętom podawać granulat typu prestarter. Początkowo radzimy podawać go w bardzo małych ilościach, tak, by nie zalegał w karmniku. Prestarter podajemy do woli, ale karmnik uzupełniamy niewielkimi porcjami dopiero po wyjedzeniu wcześniej podanej dawki – pasza nie powinna, bowiem zalegać w korytku. Pierwsza pasza podawana prosiętom musi charakteryzować się bardzo dobrą strawnością. Zastosowanie karmy o nieodpowiednim składzie np. z dużą ilością białka roślinnego, może powodować stany zapalne przewodu pokarmowego, a w konsekwencji biegunkę i upadki. Prestartery to specjalistyczne pasze dla prosiąt. Do ich produkcji używa się tylko surowców o najwyższej jakości i wysokiej strawności, znacznie ograniczonej zawartości substancji niepożądanych, podnoszące ich wartość żywieniową. Pierwsze pasze dla prosiąt stosowane do momentu odsadzenia powinny przygotować przewód pokarmowy do pobierania pasz stałych. Zawierają one składniki o wysokiej strawności, które nie zalegają i tym samym nie powodują niepożądanej fermentacji w przewodzie pokarmowym. Prestartery mają pomóc bezpiecznie odłączyć prosięta od lochy jednocześnie ograniczając maksymalnie ryzyko wystąpienia biegunek oraz gwarantując zachowanie wysokich przyrostów. Najwyższej jakości pasza typu Prestarter występuje w formie pudru. Można ją podawać na mokro i na sucho. Podawana w formie sypkiej, dzięki wysokiej higroskopijności przykleja się do tarczy ryjowej prosiąt powodując pobieranie pokarmu w najwcześniejszym stadium rozwoju. Takie mieszanki (np. Romelko Orange) doskonale sprawdzają się jako odżywki dla słabszych osobników. Pasze te zawierają bardzo łatwo przyswajalne węglowodany i tłuszcze oraz charakteryzują się wysoką zawartością produktów mlecznych.

We wczesnym okresie odsadzania zaleca się stosowanie specjalnych mieszanek o wysokich walorach smakowych i zapachowych (np. Romelko Green). Wysoka strawność surowców i bogaty kompleks nutribiotics doskonale ogranicza występowanie biegunek. W przypadku prosiąt o niskim statusie zdrowotnym lub delikatnie reagujacych na zmiany żywieniowe wskazane jest podanie prestarterów z antybiotykiem (np. Romelko Green z suibicolem). Prestartery odsadzeniowe mają w swoim składzie oprócz składników cechujących się wysoką strawnością, także specjalnie dobrane włókna strukturalne ułatwiające prawidłowe przesuwanie się zawartości jelit. Niestrawione resztki nie mają, zatem możliwości zalegania w przewodzie pokarmowym, są, bowiem natychmiast wydalane. Podstawową zaletą stosowania tych pasz jest znaczne ograniczenie występowania biegunek.

Prosięta między urodzeniem, a odsadzeniem przyrastają średnio 180-240 g/dziennie, zaś po odsadzeniu do 56 dnia życia około 250-300g. Dlatego żywienie wcześnie odsadzonych prosiąt jest bardzo ważnym i trudnym etapem w produkcji trzody chlewnej. Zaleca się, aby w 28 dniu życia prosięta ważyły około 7-8 kg. Po odsadzeniu należy zmieniać skład i wartość pokarmową mieszanek stosownie do wieku i zdolności trawiennych prosiąt. Mieszanki na okres poodsadzeniowy powinny bazować na dobrej jakości komponentach, takich jak ziarna zbóż poddawane różnym procesom technologicznym, odtłuszczone mleko w proszku, mączka rybna i dobrej jakości tłuszcze. Głównym czynnikiem decydującym o możliwości odsadzenia prosiąt jest masa ciała, jaką osiągnęły zwierzęta i warunki, do jakich trafią po odsadzeniu. Jeśli w gospodarstwie są odpowiednie budynki dla odsadzanych prosiąt, to dłuższe utrzymywanie ich razem z lochą jest nieuzasadnione ekonomicznie.

Przy odsadzaniu paszę prestarter należy stosować jeszcze przez okres dwóch do trzech tygodni i stopniowo przechodzić na stosowanie starteru. W okresie odsadzenia prosiąt bezpieczniej jest również ograniczyć ilość skarmianych pasz. W tym czasie dawka pokarmowa na jedno prosię powinna odpowiadać 2% jego wagi. Zmiana paszy musi odbywać się stopniowo poprzez stosowanie w pierwszym okresie 75% paszy dla prosiąt i 25% mieszanki dla warchlaków, następnie po 50% obu mieszanek. Kolejny etap to 25% mieszanki prestarter i 75% mieszanki dla warchlaków, a następnie 100% mieszanki dla warchlaków.

U prosiąt w okresie odsadzenia występuje silny stres, który zmniejsza aktywność żołądka. Stres spowodowany jest zmianą paszy i odłączeniem od matki. Aby zniwelować problemy wynikające ze zmiany systemu żywienia zaleca się stosowanie dodatków do pasz: probiotyków (stabilizują równowagę populacji mikroorganizmów, jak też i aktywność enzymatyczną w przewodzie pokarmowym), prebiotyków (stymulują rozwój i wzrost naturalnej, pożytecznej mikroflory jelitowej), ziół i olejków eterycznych (podwyższenie ilości pobieranej przez zwierzęta paszy).

  • Nie należy zapominać o aspektach technicznych niwelujących stres:
  • Jeżeli jest to możliwe prosięta z jednego miotu powinny przebywać razem
  • Nie przeprowadzać kastracji w czasie odsadzania prosiąt
  • Eliminować przeciągi w budynku
  • Zapewnić optymalną temperaturę
  • Zagwarantować stały dostęp do świeżej wody

Po odsadzeniu, prosięta czy też później – warchlaki powinny być żywione w sposób umożliwiający szybki wzrost i rozwój tak, aby później, w okresie tuczu mogły osiągnąć szybkie tempo odkładania białka.

Wybór najlepszego prestarteru dla prosiąt zależy od sytuacji w gospodarstwie, dlatego nie ma jedynego, słusznego rozwiązania. Dobry odchów prosiąt to brak biegunek i innych chorób, dobre pobranie paszy, a co za tym idzie zadowalające przyrosty prosiąt.

Anna Rogowska