Grunty o wartości prawie 13 miliardów zł przekazała od 1990 r. nieodpłatnie Agencja Nieruchomości Rolnych m.in. Lasom Państwowym, samorządom lokalnym i organizacjom kościelnym. Udostępniła ona w tej formie ponad 338 tys. hektarów ziemi.
Działalność Agencji polega głównie na sprzedaży i wydzierżawianiu państwowej ziemi rolnej, z czego Skarb Państwa czerpie duże dochody (od wejścia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. – 6 mld zł). ANR angażuje się jednak również w działania, które wspierają gminy w budowie i remoncie infrastruktury – powiedziała PAP rzecznik ANR Grażyna Kapelko.
Najwięcej ziemi rolnej z państwowych zasobów trafiło bezpłatnie do Lasów Państwowych – ponad 147 tys. ha. Ponad 83 tys. ha dostały organizacje kościelne różnych wyznań. 92,5 tys. ha Agencja przekazała samorządom terytorialnym, m.in. na inwestycje infrastrukturalne. Są to takie przedsięwzięcia jak: budowa dróg, ulic, mostów, wodociągów, kanalizacji, wysypisk śmieci, budynków socjalnych, ośrodków kulturalnych, targowisk czy cmentarzy.
Jak zauważyła rzecznik, gdyby Agencja nie przekazywała bezpłatnie ziemi, wiele społeczności lokalnych nie mogłoby się rozwijać, a pieniądze na inwestycje w ich miejscowościach musiałyby pochodzić z budżetów samorządów.
Dodała, że ostatnio taką ważną inicjatywą jest budowa tzw. orlików. Gdyby nie państwowe grunty, które część gmin otrzymała od Agencji na budowę boisk, koszty ich powstawania byłyby o wiele większe lub mogłyby one nie powstać.
W ciągu 18 lat, tj. od momentu utworzenia Agencji, najwięcej gruntów otrzymały samorządy z województwa: warmińsko-mazurskiego (ponad 6,5 tys. ha) oraz zachodniopomorskiego (ok. 5,4 tys. ha); najmniej dostało Łódzkie (1,2 tys. ha) i Małopolskie (1,25 tys. ha).
Agencja pomaga także gminom w remontach i przebudowie budynków mieszkalnych, które przekazała im nieodpłatnie, a które były w złym stanie technicznym. Na ten cel ANR już przeznaczyła miliard złotych.
Nieodpłatnie nieruchomości są przekazywane na wniosek samorządu lokalnego, który musi poinformować Agencję o rodzaju planowanej inwestycji. Powinna być ona zrealizowana z pieniędzy publicznych i służyć lokalnej społeczności.
Gmina, która otrzyma za darmo agencyjną ziemię, nie może jej sprzedać lub samowolnie zmienić przeznaczenia użytkowania tych gruntów. Jeżeli jednak zrobi to przed upływem 10 lat, ANR może zażądać zapłaty za te grunty po aktualnych cenach rynkowych.
PAP